İnsanların gerek iş gerekse özel hayatındaki önemini her geçen gün arttıran bilgi iletişim teknolojileri ve internet kullanımı, ihtiyaç olunan verilerin muhafazası ile istendiğinde tekrar ulaşılabilmesi için depolanması ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Aşağıdaki rakamların büyüklüğü, konunun önemini göstermektedir:
– Tüm dünyada dolaşan günlük e-posta sayısı 70 milyar adet/gün olarak hesaplanmaktadır.
– Firmaların depoladıkları veri miktarı 240 terabit olarak hesaplanmaktadır (bu rakam 10.000 km uzunluğunda klasik dosya muhafaza dolabına eşittir).

E-mail’lerin içerdiği fotoğraflar, videolar ile ortalama her 17 e-mailden birinin saklandığı düşünülürse veri taşıma ve depolama için oluşan yükün çok arttığını söylemek yanlış olmaz.

Data Center’ların kurulmasının amacı, genellikle aşağıdaki servisleri sağlamaktır:
1-Büyük ölçekli firmaların kendi ihtiyaçları olan veri depolama ve istenen verilere ulaşabilmek için kendi bünyelerinde kurdukları Data Center’lar.
2- Küçük & orta ölçekli firmalar ile ev kullanıcılarına hizmet veren servis sağlayıcılarının ihtiyacı olan birden çok firmanın paylaşımlı olarak kullandığı Data Center’lar.

Hangi amaçla kurulmasına bağlı olmaksızın, Data Center’ların kurulması aşamasında dikkat edilmesi gerekli unsurlar ortaktır ve aşağıda sıralanmıştır.
1- Lokasyon: Data Center’ın kurulacağı yer seçilirken şu hususlara dikkat edilmelidir:
a) Ulaşımı kolay bir yerde olmalıdır.
b) Deprem riski yüksek yerlerde, nehir kenarlarında, dere yataklarında, maden ocaklarının üzerinde, yer altı metro güzergahı üzerinde kurulmamalıdır.
c) Trafik kilitlenmesinin yaşanabileceği otoban kavşakları gibi yerlere yakın olmamalıdır.
d) Askeri üsler, yabancı elçiliklerin yakınlarında kurulmaması tercih edilir.
e) İhtiyaç olunacak elektrik, su ve Telekom bağlantı taleplerine yanıt verebilecek bir bölge seçilmelidir.

2- Bina Seçimi:
a) Kullanılacak binanın, yüksek ağırlık taşıma kapasitesi hesaplanarak uygunluğu kontrol edilmelidir.
b) Data Center için gerekecek Telekom odası, Ana Data Center bölümü, Operasyon odası, depo alanları, hizmet alanları, UPS odası, jeneratör yeri, yangın sistemi odası, su deposu… Gibi bölümler için yeterli alana sahip olmalıdır.
c) Kurulacak Data Center’ın gelecekte büyüme potansiyeline cevap verecek yapıda olmalıdır.

3- Enerji ihtiyacı:
a) Data Center’da gerek çalışan cihazların, gerekse soğutma sistemlerinin beslenmesi için gereklidir ve 5-10 yıl süre içersinde Data Center’ın muhtemel büyüme ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir enerji sistemine yakın bir lokasyon tercih edilmelidir.
b) İhtiyaç olan yedeklilik sistemine uygun olarak UPS ve Jeneratör kullanılmalıdır.
c) Enerji gereksimi formül kullanılarak yaklaşık olarak hesaplanabilir:

4- Havalandırma, Soğutma ve İklimlendirme Sistemleri:
Data Center’larda klima ünitelerinin ve personel ihtiyacı için temiz su sistemi ile, atık su sistemlerinin mevcut olması gereklidir.

Data Center’ın kurulacağı bina, bina içindeki bölüm ve ölçeğine uygun olarak kullanılacak soğutma sistemine karar verilmelidir. En çok kullanılan soğutma sistemi seçenekleri:
1: Sıcak/Soğuk koridor çözümleri
2: Açık hava sistemleri
3: Kaset sistemiyle merkezi soğutma
4: Duvara monte (split) klima sistemleri
5: İçersinde soğutma ünitesi olan kabinler
6: Sıvı ile soğutulan kabinler

5- Güvenlik:
Data Center’larda birkaç aşamalı güvenlik sistemi planlanmalı ve uygulanmalıdır. Bunlar:
a) Bina Dışı güvenliği: Otoparklar dâhil tüm giriş çıkışların kontrollü olarak yapılması, kamera sistemiyle takibi
b) Bina İçi güvenliği: Giriş kontrol kartları ile, belirli alanlara girişlere sadece belirli zamanlarda izin verilmesi. Personel giriş/çıkışlarının ve personelin de girebileceği alanlara yetkilendirme yapılması.
c) Data Center iç güvenliği: Operasyon merkezince planlanmış şekilde giriş/çıkış yapılabilmelidir. Kabinetlerde kilit mekanizması kullanılmalı, ihtiyaç halinde kamera konulması da düşünülmelidir. Data Center’a giriş için biometrik (parmak izi, retina..) okuma sistemleri kullanılmalıdır.

6- Telekom Bağlantısı:
Data Center’ın kurulacağı lokasyonun hızlı internet bağlantısı bulunabilen ve tercihen en az iki ayrı Telekom operatörünün hizmet verebildiği (binaya kadar fiber kablo gelen sistemlerin mevcut olduğu) bir yer olması çok önemlidir. Alınacak bant genişliğinin de, müşterilerin ihtiyacı göz önüne alınarak tercih edilmesinde büyük yarar vardır.

7- Yangın Sistemleri:
Data Center’larda olası yangın çıkma ihtimaline karşı 2 sistem oluşturulmasına ihtiyaç vardır:
1- Yangın Önleme & Yangın Alarm sistemleri
2- Yangın Söndürme
Yangın Önleme sistemleri, detektörler, manüel arama noktaları, alarm noktaları ile yangına dayanıklı kablolar ve tüm bunları bir arada tutan bağlantı cihazlarını içermektedir.
Yangın söndürme sistemleri için, su, köpük, halon gazı, inergen & FM200 sistemler ile oksijen azaltma metodu kullanılabilmektedir. Cihaz olmayan genel mekânlar için, maliyeti nispeten düşük olan su veya köpükle yangın söndürme sistemleri tercih edilebilir. Data Center’larda en çok tercih edilen yöntem, FM200 gazı ile söndürmedir. FM200, Inergen, Nitrojen, Argon & Karbon Dioksit gazlarının karışımından oluşmaktadır. Oksijen düzeyini yüzde 15’e düşürerek yangını söndürmektedir. FM200, kimyasal olarak heptafluropropane olarak bilinir. FM200, yangını yüzde 80 kimyasal etki, yüzde 20 de iletken olmayan buhar ile söndürmektedir, bu nedenle elektriksel sistemleri etkilememektedir. FM200 gazı odaya yayıldığında, oksijen oranı personelin odada bulunabileceği düzeydedir.

8- Kablolama Sistemleri:
Önerilen kablolama çözümleri, bakır sistemler için Cat6A, cat6 ve Cat5e ile, fiberoptik multimode OM3 veya 50 mikron/62.5 mikron ile, single mode ürünlerdir.
Data Center’lar klasik ofis kablolama sistemlerine oranla kablolamanın çok yoğun olarak (metrekare’ye göre kullanılan kablo miktarının çok yüksek olması) kullanılmasına ihtiyaç olan yerlerdir. O nedenle, aşağıdaki unsurlara dikkat edilerek kablolama sistemi oluşturulmalıdır:
– Kabloların geçeceği tavaların, soğutma sistemini engellemeyecek şekilde tasarlanıp uygulanması gereklidir.
– Data Center kurulumu yapılıp devreye alındıktan sonra, yapılacak eklemeler/değişikliklerin minimum sürede yapılması arzu edilir. O nedenle, Data Center içersinde gerek fiber gerekse bakır kablolama sistemlerinin sonlandırılması için vakit kaybına gerek olmayan, tak/çalıştır’a uygun ürünlerin (MPO sonlandırılmış fiber optik ürünler ile RJ/21 veya RJ-45/RJ-45 sonlandırılıp test edilmiş hazır kablolar) kullanılması tavsiye edilmektedir.
– Kullanılacak kablolama için minimum yer tahsisi tercih edilmektedir, bu nedenle yatay kablo düzenleyicilerine gerek bırakmayan açılı patch paneller ile 1U yükseklikte 48 fiber veya 4U yükseklikte 288 sonlandırılmasına imkân sağlayan fiber optik patch paneller tercih edilebilir.
– Data Center içersinde mümkün olduğunca modüler bir yapı oluşturularak, olası arızalardan / ekleme & değişimlerden minimum bölümün etkilenmesini sağlamak amaçlanmalıdır. Bu nedenle Data Center içersinde ana network cihazlarından direk olarak sunuculara bakır kablolama ile ulaşılması yerine, sunucu bağlantılarının toplandığı bir ara nokta oluşturularak, bu ara nokta ile merkez arasında fiber çekilmeli; ara noktadan sunuculara bakır kablolama tercih edilmelidir. Bu sayede herhangi bir sunucuda yapılan işlemler esnasında sadece ilgili sunucu ile en fazla bağlı olduğu ara bağlantı noktası etkilenir; diğer ara noktalar ve ana bağlantı noktası etkilenmeden çalışmayı sürdürür.

9- Diğer Hususlar:
Data Center tasarımı yapılırken, yukarıda değindiğimiz hususlar dışında dikkat edilmesi gereken diğer konular şunlardır:
a) Süreklilik (Tier): Data Center’ların 7/24 sürekliliği, Tier kademeleriyle ölçülmektedir. Tier 1 sistemlerde, tek enerji ve soğutma dağıtım sistemi mevcut olup, yükseltilmiş döşeme yüksekliği 300 mm, yük taşıma kapasitesi 420 kg/m² hesaplanır. Operasyon sürekliliği yüzde 99.671 (28.8 saat çalışmama süresi/yıl)’dir. En üst kademe olan Tier 4 ise, yüzde 100 yedekli ve çift enerji ve soğutma sistemi içermektedir. Yük taşıma kapasitesi çok daha yüksek olup, Operasyon sürekliliği yüzde 99.995 (0.4 saat çalışmama süresi/yıl)’tir.
b) Yükseltilmiş Döşeme sistemleri: Soğutma sisteminin ve/veya kabloların tabandan geçmesi tasarlanan sistemlerde, yükseltilmiş döşeme sistemi kullanılmaktadır. Kullanılacak yere uygun olarak, 300 mm ile 800 mm arasında tasarlanabilir.
c) Bina ağırlık taşıma kapasitesi: Data Centerın oluşturulacağı alanda, küçük bir bölümde oluşacak yük miktarı oldukça fazladır. Bu nedenle, Data Center’ın tasarlanacağı bölgenin deprem riski de göz önüne alınarak, binanın ve zeminin hem deprem dayanıklılığı, hem de Data Center’ın oluşturacağı ağırlığa dayanıp dayanmayacağı tespit edilmeli, gerektiği takdirde binaya ilave taşıyıcı sistemler eklenmelidir.
d) Kabinetler: Özelikle sunucuların konulduğu kabinetler, Data Center soğutma çözümünü destekler yapıda ve konulacak cihaz ağırlığını taşıyacak kapasitede olmalıdır. Özellikle sıcak/soğuk koridor uygulamalarının yapılan yerlerde kullanılacak kabinlerin ön kapı perforasyon oranı yüzde 70 ve üzerinde olmalıdır. Eğer imkân var ise, ön kapılar kullanılmamalı, cihaz takılı olmayan kabin bölümleri kapatma panelleriyle kapatılarak soğutmadan maksimum verim alınmaya çalışılmalıdır